Μου ήρθε κείμενο του Μηνά Παπαγεωργίου. Ουσιαστικά πρόκειται για αντιγραφή άρθρου από τα Νέα με δικό τους σχολιασμό. Και το άρθρο των Νέων όμως ήταν αντιγραφή και μετάφραση αντίστοιχου ενός Βρετανού νομίζω με σχολιασμό. Πέρα για πέρα υγιές, θεωρώ.
Ας προσθέσω κι εγώ τον δικό μου σχόλιο. Σε μια θρησκεία στην οποία το συμβολικό περιεχόμενο που φέρει εξαντλείται στο πως θα αποτελέσει εργαλείο εφαρμογής εξουσίας, και όχι εσωτερικής εργασίας, είναι επόμενο να γίνεται προσπάθεια ιστορικοποίησης κάθε συμβόλου. Πάρτε για παράδειγμα το ακάνθινο στεφάνι του Ιησού. Τίποτε παραπάνω από τις ακτίνες μιας Ηλιακής θεότητας που με τη σειρά της μπορεί (ή θα μπορούσε) να κωδικοποιεί σκαλοπάτια μια διαδικασίας εσωτερικής ολοκλήρωσης. Φυσικά στη Βέροια πριν μερικούς μήνες ήρθε η ιερά άκανθος και κάποιοι εθελόχαζοι πήγαν να την προσκυνήσουν. Το εθελόχαζοι κολλάει σε μια συνειδητή παραίτηση από τον κοινό νου προς χάριν μιας ανακούφισης από πόνο που προκαλεί μια ούτως ή άλλως οδυνηρή ζωή.
Στα πλαίσια της ιστορικοποίησης έγινα μύρια χαριτωμένα. Κάποια στιγμή τόσο ευρηματικά που θα μπορούσαν να βοηθήσουν και την επιστήμη, Για παράδειγμα υπάρχει η εκδοχή της χάλκευσης της "Ιεράς συνδόνης" από τον ίδιο τον Λεονάρντο Ντα Βίντσι με την διαδικασία της camera obscura δηλαδή μιας πρωτόγονης φωτογραφικής μηχανής με χρήση φωτοευαίσθητων αλάτων αργύρου. Καλό γιατί έγινε, κακό γιατί επειδή ακριβώς επιστρατεύθηκε να στηρίξει μια απάτη δεν έγινε ευρύτερα γνωστό και χρησιμοποιήσιμο.
Σήμερα που η γνώση της φύσης προχωρά και ανακοινώνεται είναι παρακινδυνευμένο να κάνεις τέτοια κόλπα. Το μόνο που σου μένει είναι να ανακαλύπτεις το κρανίο του Ιωάννου του Προδρόμου σε ηλικία 12 ετών όπως θα έλεγε και ο Umberto Eco και φυσικά να επιστρατεύεις πρόθυμους κονδυλοφόρους να γράψουν ένα παιδαριώδες ψέμα που όλοι γνωρίζουν ότι δεν πρόκειται να ανθέξει σε καμιά κριτική.
Ας δούμε το κείμενο.
Στην ευρύτερη περιοχή της Ιουδαίας, κάθε φορά που ανακαλύπτεται ένα ανθρώπινης κατασκευής αντικείμενο του 1ου μεταχριστιανικού αιώνα, τα ΜΜΕ το χαρακτηρίζουν -για εμπορικούς κυρίως λόγους- ως «ιδιοκτησία του Ιησού». Αν για παράδειγμα βρουν ένα σανδάλι, τα δημοσιεύματα κάνουν λόγο για «Το σανδάλι του Ιησού», αν βρουν μία κούπα αναφέρονται στην «Κούπα του Ιησού» κ.ο.κ, χωρίς φυσικά να υπάρχει καμμία απολύτως σύνδεση των ευρημάτων αυτών με την ιστορική πραγματικότητα.
Επιπρόσθετα, υπάρχουν αναρίθμητα σχετικά αντικείμενα, τα περισσότερα από τα οποία εμφανίστηκαν ξαφνικά στους σκοτεινούς αιώνες του Μεσαίωνα. Τα αντικείμενα αυτά συγκαταλέγονται στην κατηγορία των λεγόμενων Κειμηλίων του Ιησού (Jesus Relics)* και κοσμούν μέχρι τις μέρες μας ειδικές προθήκες χριστιανικών ναών ανά τον κόσμο (ορισμένα υπάρχουν και στην Ελλάδα), γεμίζοντας τα ταμεία τους με πολλά χρήματα κάθε χρόνο. Αξιοσημείωτο είναι το ότι η επιστημονική μεθοδολογία που ακολουθείται για τη συντριπτική πλειοψηφία των αντικειμένων αυτών, κυρίως ως προς την χρονολόγησή τους, είναι ουσιαστικά ανύπαρκτη, γεγονός που, όπως είναι φυσικό, παγιώνει στη συνείδηση του κοινού την ύπαρξη ενός ιστορικού Ιησού.
Παρατηρήστε τώρα την τεκμηρίωση αλλά και τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούν οι ειδικοί στην περίπτωση της πρόσφατης ανακάλυψης του κρασοπότηρου του Περικλή σε αρχαίο τάφο της Κηφισιάς (μιας είδησης** που είδε τις τελευταίες ημέρες το φως της δημοσιότητας) και βγάλτε τα δικά σας συμπεράσματα:
Ενα απλό κρασοπότηρο - ένας μελαμβαφής σκύφος - του 5ου αιώνα π.Χ. που βρέθηκε σε έναν φτωχικό τάφο στην Κηφισιά έρχεται να ταράξει τα νερά της αρχαιολογίας, καθώς όχι μόνο θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι χρησιμοποιήθηκε από τον Περικλή, αλλά δεν αποκλείεται να φέρει και την ιδιόχειρη υπογραφή του. Γεγονός που καθιστά το ταπεινό αγγείο ως την πρώτη απτή απόδειξη της καθημερινής ζωής μιας από τις διασημότερες προσωπικότητες της Ιστορίας.
«Είναι ένα σπάνιο εύρημα. Ενα ζωντανό αυθεντικό στοιχείο μιας ιδιωτικής στιγμής» μας λέει η αρχαιολόγος της Β’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Γαλήνη Δασκαλάκη για το αγγείο ύψους μόλις οκτώ εκατοστών που αποκαλύφθηκε στα θεμέλια μιας υπό ανέγερση οικοδομής στην οδό Σπάρτης 18 στην Κηφισιά.
Μόλις δύο μέτρα κάτω από την επιφάνεια και σε έναν τάφο που δεν εντοπίστηκαν οστά η αρχαιολόγος βρήκε το αγγείο σπασμένο σε 12 κομμάτια. Οταν συγκολλήθηκε, η έκπληξη ήταν μεγάλη. Στη μία πλευρά κάτω από τη λαβή του ήταν χαραγμένα έξι ονόματα σε γενική πτώση: Αριστείδου, Διοδότου, Δαισίμου, Αρρίφρονος, Περικλέους και Ευκρίτου. Και όλα μαζί ήταν τοποθετημένα σε ένα πλαίσιο.
Πώς όμως ξέρουμε ότι ο Περικλής που αναγράφεται στο αγγείο είναι ο άνθρωπος που έχει συνδέσει το όνομά του με τη δημιουργία του Παρθενώνα; «Το όνομα Αρρίφρων είναι πολύ σπάνιο και το έφεραν ο παππούς και ο μεγάλος αδελφός του Περικλή. Η αναγραφή του ονόματος αυτού πάνω από εκείνο του Περικλή στην επιφάνεια του αγγείου μάς καθιστά κατά 99% βέβαιους ότι πρόκειται για τα δύο αδέλφια και ότι ο αναγραφόμενος Περικλής δεν είναι άλλος από τον άνθρωπο που καθοδήγησε την τύχη της Αθήνας στην περίοδο της ύψιστης ακμής της» εξηγεί ο γραμματέας της Ελληνικής Επιγραφικής Εταιρείας και συνεκδότης της αρχαιογνωστικής επιθεώρησης «ΗΟΡΟΣ» (όρος), στο επετειακό τεύχος της οποίας δημοσιεύεται η μελέτη του σημαντικού ευρήματος, Αγγελος Π. Ματθαίου.
«Είναι η πρώτη φορά δε που έχουμε το όνομα του Περικλή πλήρες σε επιγραφή, καθώς έως σήμερα είναι γνωστό μόνο σε αποσπασματικά σωζόμενες», συνεχίζει τονίζοντας τη σημασία του ευρήματος. «Εάν υποθέσουμε ότι οι Αριστείδης (όνομα συνηθισμένο, αλλά την εποχή για την οποία μιλάμε ζούσε ο περίφημος πολιτικός που έμεινε στην Ιστορία ως Δίκαιος), Περικλής και Αρρίφρων του σκύφου ταυτίζονται με τους επιφανείς Αθηναίους, θα δούμε ότι δεν συμπίπτουν στην πολιτική σκηνή.
Ο Αριστείδης έδρασε τα έτη 488-478 π.Χ., ο Περικλής την περίοδο 460-429 π.Χ. Θα μπορούσαν όμως να συμπέσουν σε μια κοινωνική συναναστροφή. Το 470 π.Χ. για παράδειγμα ο Αρρίφρων θα ήταν 25 ετών, ο Περικλής 24 και ο Αριστείδης γύρω στα 50» λέει η αρχαιολόγος, η οποία χρονολογεί το αδιακόσμητο αγγείο (σκεύος καπηλειού και όχι σπουδαίας οικίας) βάσει του τύπου του μεταξύ των ετών 480 και 465 π.Χ.
Οι έξι άνδρες πιθανόν να βρέθηκαν μαζί σε κάποιο συμπόσιο ή καπηλειό. Κι αφού ήπιαν από το ίδιο αγγείο - κάτι που συνηθιζόταν - χάραξαν τα ονόματά τους στη γενική για να δείξουν ότι το ποτήρι τούς ανήκει. Και τα περιέκλεισαν σε ένα πλαίσιο, ώστε να γίνεται σαφές ότι ήταν παρέα, ξεκινώντας από τον μεγαλύτερο.
Οι ειδικοί διακρίνουν δύο τουλάχιστον γραφικούς χαρακτήρες, αλλά δεν μπορούν να γνωρίζουν αν το ένα χέρι ανήκει στον Περικλή. «Σίγουρα πάντως ήταν ζαλισμένοι από το κρασί καθώς είναι ξεκάθαρο ότι όποιος έγραψε το όνομα του Περικλή έκανε λάθος αρχικά και το έγραψε στην ονομαστική και μετά το διόρθωσε» λέει ο Αγγελος Ματθαίου.
Σε ποιον ανήκε όμως το αγγείο που βρέθηκε στην Κηφισιά; Η απάντηση βρίσκεται στη βάση του, όπου αναγράφεται ακόμη ένα όνομα: Δραπέτης, γραμμένο στην ονομαστική και όχι σε αττικό, όπως τα υπόλοιπα ονόματα, αλλά σε ιωνικό αλφάβητο. Ποιος θα μπορούσε να είναι; «Πρόκειται για κύριο ανδρικό όνομα που δηλώνει ιδιότητα, το έφερε δηλαδή κάποιος που έφυγε κρυφά, πιθανόν κάποιος δούλος» εκτιμά η Γαλήνη Δασκαλάκη, που δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να ήταν εκείνος που σέρβιρε στο συμπόσιο τους άνδρες ή ο ιδιοκτήτης του καπηλειού κι εκείνοι του χάρισαν το αγγείο ως αναμνηστικό. Δώρο πολύτιμο που έμεινε οικογενειακό κειμήλιο και δεν αποχωρίστηκε ούτε στον τάφο του.
INFO
H επιθεώρηση «ΗΟΡΟΣ» διατίθεται από τα βιβλιοπωλεία Καρδαμίτσα (Ιπποκράτους 8) και Θεοδώρου (Μαυρομιχάλη 50) στην Αθήνα. Τιμή: 120 ευρώ. Το αγγείο θα εκτεθεί από το φθινόπωρο στο Επιγραφικό Μουσείο στο πλαίσιο της έκθεσης «Η των Αθηναίων αρχή».
* Οσοι ενδιαφέρονται να εντρυφήσουν στην ιστορία των αντικειμένων αυτών παραπέμπονται στο βιβλίο του Αμερικανού Joe Nickell, «The Jesus Relics: From the Holy Grail to the Turin Shroud» (εκδ. The History Press).
** Το δημοσίευμα προέρχεται από την ιστοσελίδα tanea.gr
Ας προσθέσω κι εγώ τον δικό μου σχόλιο. Σε μια θρησκεία στην οποία το συμβολικό περιεχόμενο που φέρει εξαντλείται στο πως θα αποτελέσει εργαλείο εφαρμογής εξουσίας, και όχι εσωτερικής εργασίας, είναι επόμενο να γίνεται προσπάθεια ιστορικοποίησης κάθε συμβόλου. Πάρτε για παράδειγμα το ακάνθινο στεφάνι του Ιησού. Τίποτε παραπάνω από τις ακτίνες μιας Ηλιακής θεότητας που με τη σειρά της μπορεί (ή θα μπορούσε) να κωδικοποιεί σκαλοπάτια μια διαδικασίας εσωτερικής ολοκλήρωσης. Φυσικά στη Βέροια πριν μερικούς μήνες ήρθε η ιερά άκανθος και κάποιοι εθελόχαζοι πήγαν να την προσκυνήσουν. Το εθελόχαζοι κολλάει σε μια συνειδητή παραίτηση από τον κοινό νου προς χάριν μιας ανακούφισης από πόνο που προκαλεί μια ούτως ή άλλως οδυνηρή ζωή.
Στα πλαίσια της ιστορικοποίησης έγινα μύρια χαριτωμένα. Κάποια στιγμή τόσο ευρηματικά που θα μπορούσαν να βοηθήσουν και την επιστήμη, Για παράδειγμα υπάρχει η εκδοχή της χάλκευσης της "Ιεράς συνδόνης" από τον ίδιο τον Λεονάρντο Ντα Βίντσι με την διαδικασία της camera obscura δηλαδή μιας πρωτόγονης φωτογραφικής μηχανής με χρήση φωτοευαίσθητων αλάτων αργύρου. Καλό γιατί έγινε, κακό γιατί επειδή ακριβώς επιστρατεύθηκε να στηρίξει μια απάτη δεν έγινε ευρύτερα γνωστό και χρησιμοποιήσιμο.
Σήμερα που η γνώση της φύσης προχωρά και ανακοινώνεται είναι παρακινδυνευμένο να κάνεις τέτοια κόλπα. Το μόνο που σου μένει είναι να ανακαλύπτεις το κρανίο του Ιωάννου του Προδρόμου σε ηλικία 12 ετών όπως θα έλεγε και ο Umberto Eco και φυσικά να επιστρατεύεις πρόθυμους κονδυλοφόρους να γράψουν ένα παιδαριώδες ψέμα που όλοι γνωρίζουν ότι δεν πρόκειται να ανθέξει σε καμιά κριτική.
Ας δούμε το κείμενο.
Στην ευρύτερη περιοχή της Ιουδαίας, κάθε φορά που ανακαλύπτεται ένα ανθρώπινης κατασκευής αντικείμενο του 1ου μεταχριστιανικού αιώνα, τα ΜΜΕ το χαρακτηρίζουν -για εμπορικούς κυρίως λόγους- ως «ιδιοκτησία του Ιησού». Αν για παράδειγμα βρουν ένα σανδάλι, τα δημοσιεύματα κάνουν λόγο για «Το σανδάλι του Ιησού», αν βρουν μία κούπα αναφέρονται στην «Κούπα του Ιησού» κ.ο.κ, χωρίς φυσικά να υπάρχει καμμία απολύτως σύνδεση των ευρημάτων αυτών με την ιστορική πραγματικότητα.
Επιπρόσθετα, υπάρχουν αναρίθμητα σχετικά αντικείμενα, τα περισσότερα από τα οποία εμφανίστηκαν ξαφνικά στους σκοτεινούς αιώνες του Μεσαίωνα. Τα αντικείμενα αυτά συγκαταλέγονται στην κατηγορία των λεγόμενων Κειμηλίων του Ιησού (Jesus Relics)* και κοσμούν μέχρι τις μέρες μας ειδικές προθήκες χριστιανικών ναών ανά τον κόσμο (ορισμένα υπάρχουν και στην Ελλάδα), γεμίζοντας τα ταμεία τους με πολλά χρήματα κάθε χρόνο. Αξιοσημείωτο είναι το ότι η επιστημονική μεθοδολογία που ακολουθείται για τη συντριπτική πλειοψηφία των αντικειμένων αυτών, κυρίως ως προς την χρονολόγησή τους, είναι ουσιαστικά ανύπαρκτη, γεγονός που, όπως είναι φυσικό, παγιώνει στη συνείδηση του κοινού την ύπαρξη ενός ιστορικού Ιησού.
Παρατηρήστε τώρα την τεκμηρίωση αλλά και τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούν οι ειδικοί στην περίπτωση της πρόσφατης ανακάλυψης του κρασοπότηρου του Περικλή σε αρχαίο τάφο της Κηφισιάς (μιας είδησης** που είδε τις τελευταίες ημέρες το φως της δημοσιότητας) και βγάλτε τα δικά σας συμπεράσματα:
Ενα απλό κρασοπότηρο - ένας μελαμβαφής σκύφος - του 5ου αιώνα π.Χ. που βρέθηκε σε έναν φτωχικό τάφο στην Κηφισιά έρχεται να ταράξει τα νερά της αρχαιολογίας, καθώς όχι μόνο θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι χρησιμοποιήθηκε από τον Περικλή, αλλά δεν αποκλείεται να φέρει και την ιδιόχειρη υπογραφή του. Γεγονός που καθιστά το ταπεινό αγγείο ως την πρώτη απτή απόδειξη της καθημερινής ζωής μιας από τις διασημότερες προσωπικότητες της Ιστορίας.
«Είναι ένα σπάνιο εύρημα. Ενα ζωντανό αυθεντικό στοιχείο μιας ιδιωτικής στιγμής» μας λέει η αρχαιολόγος της Β’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Γαλήνη Δασκαλάκη για το αγγείο ύψους μόλις οκτώ εκατοστών που αποκαλύφθηκε στα θεμέλια μιας υπό ανέγερση οικοδομής στην οδό Σπάρτης 18 στην Κηφισιά.
Μόλις δύο μέτρα κάτω από την επιφάνεια και σε έναν τάφο που δεν εντοπίστηκαν οστά η αρχαιολόγος βρήκε το αγγείο σπασμένο σε 12 κομμάτια. Οταν συγκολλήθηκε, η έκπληξη ήταν μεγάλη. Στη μία πλευρά κάτω από τη λαβή του ήταν χαραγμένα έξι ονόματα σε γενική πτώση: Αριστείδου, Διοδότου, Δαισίμου, Αρρίφρονος, Περικλέους και Ευκρίτου. Και όλα μαζί ήταν τοποθετημένα σε ένα πλαίσιο.
Πώς όμως ξέρουμε ότι ο Περικλής που αναγράφεται στο αγγείο είναι ο άνθρωπος που έχει συνδέσει το όνομά του με τη δημιουργία του Παρθενώνα; «Το όνομα Αρρίφρων είναι πολύ σπάνιο και το έφεραν ο παππούς και ο μεγάλος αδελφός του Περικλή. Η αναγραφή του ονόματος αυτού πάνω από εκείνο του Περικλή στην επιφάνεια του αγγείου μάς καθιστά κατά 99% βέβαιους ότι πρόκειται για τα δύο αδέλφια και ότι ο αναγραφόμενος Περικλής δεν είναι άλλος από τον άνθρωπο που καθοδήγησε την τύχη της Αθήνας στην περίοδο της ύψιστης ακμής της» εξηγεί ο γραμματέας της Ελληνικής Επιγραφικής Εταιρείας και συνεκδότης της αρχαιογνωστικής επιθεώρησης «ΗΟΡΟΣ» (όρος), στο επετειακό τεύχος της οποίας δημοσιεύεται η μελέτη του σημαντικού ευρήματος, Αγγελος Π. Ματθαίου.
«Είναι η πρώτη φορά δε που έχουμε το όνομα του Περικλή πλήρες σε επιγραφή, καθώς έως σήμερα είναι γνωστό μόνο σε αποσπασματικά σωζόμενες», συνεχίζει τονίζοντας τη σημασία του ευρήματος. «Εάν υποθέσουμε ότι οι Αριστείδης (όνομα συνηθισμένο, αλλά την εποχή για την οποία μιλάμε ζούσε ο περίφημος πολιτικός που έμεινε στην Ιστορία ως Δίκαιος), Περικλής και Αρρίφρων του σκύφου ταυτίζονται με τους επιφανείς Αθηναίους, θα δούμε ότι δεν συμπίπτουν στην πολιτική σκηνή.
Ο Αριστείδης έδρασε τα έτη 488-478 π.Χ., ο Περικλής την περίοδο 460-429 π.Χ. Θα μπορούσαν όμως να συμπέσουν σε μια κοινωνική συναναστροφή. Το 470 π.Χ. για παράδειγμα ο Αρρίφρων θα ήταν 25 ετών, ο Περικλής 24 και ο Αριστείδης γύρω στα 50» λέει η αρχαιολόγος, η οποία χρονολογεί το αδιακόσμητο αγγείο (σκεύος καπηλειού και όχι σπουδαίας οικίας) βάσει του τύπου του μεταξύ των ετών 480 και 465 π.Χ.
Οι έξι άνδρες πιθανόν να βρέθηκαν μαζί σε κάποιο συμπόσιο ή καπηλειό. Κι αφού ήπιαν από το ίδιο αγγείο - κάτι που συνηθιζόταν - χάραξαν τα ονόματά τους στη γενική για να δείξουν ότι το ποτήρι τούς ανήκει. Και τα περιέκλεισαν σε ένα πλαίσιο, ώστε να γίνεται σαφές ότι ήταν παρέα, ξεκινώντας από τον μεγαλύτερο.
Οι ειδικοί διακρίνουν δύο τουλάχιστον γραφικούς χαρακτήρες, αλλά δεν μπορούν να γνωρίζουν αν το ένα χέρι ανήκει στον Περικλή. «Σίγουρα πάντως ήταν ζαλισμένοι από το κρασί καθώς είναι ξεκάθαρο ότι όποιος έγραψε το όνομα του Περικλή έκανε λάθος αρχικά και το έγραψε στην ονομαστική και μετά το διόρθωσε» λέει ο Αγγελος Ματθαίου.
Σε ποιον ανήκε όμως το αγγείο που βρέθηκε στην Κηφισιά; Η απάντηση βρίσκεται στη βάση του, όπου αναγράφεται ακόμη ένα όνομα: Δραπέτης, γραμμένο στην ονομαστική και όχι σε αττικό, όπως τα υπόλοιπα ονόματα, αλλά σε ιωνικό αλφάβητο. Ποιος θα μπορούσε να είναι; «Πρόκειται για κύριο ανδρικό όνομα που δηλώνει ιδιότητα, το έφερε δηλαδή κάποιος που έφυγε κρυφά, πιθανόν κάποιος δούλος» εκτιμά η Γαλήνη Δασκαλάκη, που δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να ήταν εκείνος που σέρβιρε στο συμπόσιο τους άνδρες ή ο ιδιοκτήτης του καπηλειού κι εκείνοι του χάρισαν το αγγείο ως αναμνηστικό. Δώρο πολύτιμο που έμεινε οικογενειακό κειμήλιο και δεν αποχωρίστηκε ούτε στον τάφο του.
INFO
H επιθεώρηση «ΗΟΡΟΣ» διατίθεται από τα βιβλιοπωλεία Καρδαμίτσα (Ιπποκράτους 8) και Θεοδώρου (Μαυρομιχάλη 50) στην Αθήνα. Τιμή: 120 ευρώ. Το αγγείο θα εκτεθεί από το φθινόπωρο στο Επιγραφικό Μουσείο στο πλαίσιο της έκθεσης «Η των Αθηναίων αρχή».
* Οσοι ενδιαφέρονται να εντρυφήσουν στην ιστορία των αντικειμένων αυτών παραπέμπονται στο βιβλίο του Αμερικανού Joe Nickell, «The Jesus Relics: From the Holy Grail to the Turin Shroud» (εκδ. The History Press).
** Το δημοσίευμα προέρχεται από την ιστοσελίδα tanea.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου